Шығыс Қазақстанның биылғы нәтижесі қорытындыланды

985
көрілім

2022 жылдың басы оңай болмады. Жұртшылықты елең еткізіп, республика көлемінде толқулар байқалды. Әр өңірді дерлік қамтыған қаңтар оқиғасы кезінде Жаңа Қазақстан тарихтағы аяқ алысын тұсап, көп адам қасірет шекті. Сол күрделі кезеңді бастан кешіру арқылы мемлекет жаңаруға қадам басып, реформаның қалыптасуына негіз болды. Тұрғындар өмірінің әр саласы бойынша алға басушылық байқалып, модернизацияға жол ашты. Шығыс Қазақстан Президент бастамасын бірауыздан қолдауға көпшті. Ол бастаудың негізі – экономикалық өсім мен тұрғындардың қамсыз өмірі.
Өндіріс
Шығыс Қазақстан облысы – өндіріс бойынша ел көлемінде әркез көшбасшылар қатарында. Дәл осы өңірде мырыш пен қорғасын, тазартылған алтын мен көмірдің көп мөлшері өндіріледі.
Мұнда атом электр стансасына арналған жылушығарғыш жинақтар өндіретін зауыт орын тепкен. Жылына 200 тонна уран өндіреді. Осы жылы ол сертификатталған жеткізуші деген статусқа ие болды. Енді ядролық салада тиісті жұмыстар қарқынды жалғасын таппақ әрі аталған статусқа ие болғалы 46 миллиард соммаға өнім өндірген. Осының арқасында Қазақстан жоғары технологиялық отын өндіретін елдердің біріне айналды. Мұның өзі еліміздің абыройын халықаралық деңгейде асырып отырғаны сөзсіз.
Болашағы зор әрі берері мол жобалар жуық арада қолға алынады. Соның біріне қысқаша тоқталайық. Тарбағатай ауданындағы қуаттылығы жылына 25 миллион мыс кенін қамтитын тау-кен комбинаты мен ағаштан жоңқаланған плиталар өндіретін зауыт құрылысы. Оның қуаттылығы жылына 300 мың текше метрге жетеді. Алынған өнімді шетелге экспорттау жоспарда бар.
Серебрянск қаласының тұрғындары жергілікті бейорганикалық өндіріс зауытының тезірек іске қосылуына тілекші. Берері мол дейді. Осы бағытта жұмыстар жалғасып жатыр. Кәсіпорын қайтадан бастапқы екпінін алып, қала құрастырушы деңгейіне жетуге мүмкіндігі мол. Мұнымен қоса тұрғындар да жұмыспен қамтылады.

Ауыл шаруашылығы
Шығыс Қазақстан облысының сенімді дамуы агроөнеркәсіптік кешенді де мықтап қолға алуға негіз. Ірі қара шаруашылығына мән беріліп, ет пен сүт өндіруге баса мән беріліп келеді. Бұл бағытта да айтарлықтай өсім байқалады.
Облыста майлы дақылдарды егуге зор мән беріліп  келеді. Сол себепті әр жылы олардың көлемін ұлғайтып, қайта өңдеуге жіті назар аударылуда. Айталық, биыл қуаттылығы жылына 300000 тонна күнбағыс майын қамтитын ірі зауыт жұмысын бастады. Тағы біреуі салынып жатыр. Кішірек. Алдын ала болжамға сүйенсек, 50 тоннаны қамтымақ. Бұл күнбағыс майының экспортын үш есеге арттыруға мүмкіндік береді, жеткізу соммасы 90 мың миллион долларға жуықтайды.
Ауыл шаруашылығы бойынша өңірдегі іргелі кәсіпорындар қуаттылығын артырып келеді. Мәселен «Восток-Молоко» корпорациясы ірімшік цехын кеңейтті, ал Өскемендегі құс фабрикасында бройлер тауық өндірісінің көлемін арттырды.
Ұлан ауданында құрама жем зауыты, селекциялық-генетикалық алаң және тауар фермалары бар ет өңдеу кешенінің құрылысы басталады. Толық көлемдегі қуаттылығына жету 2025 жылға көзделген. Қайда экспортталатыны жоспарда тұр. Барлығы сәтімен болса, көршілес Қытайға шығарылып, әрі қарай оңтүстік-шығыс елдерге жөнелтілмек. Сонда шамамен 40 мың тонна өнім 150-200 миллион долларға шыққалы тұр.

Сонымен қатар жуық арада өңірде жұмыртқа бағытындағы құс фабрикасы жұмысын бастамақ. Оның қуаттылығы жылына 120 миллион жұмыртқа қамтиды деген жоспар бар.
Өңірде аквафермалар санының көбеюі мен тұрғындар соның өнімдеріне деген мол сұранысына сәйкес былтырмен салыстырғанда биыл өндірілген балық көлемі 480-нен 1297 тоннаға жеткен. Өңір көлемінде өндіріске қатысты биік меже қойылған: 2030 жылға қарай балық өндіріс 20 есеге арттырып, көлемін жылына 10 мың тоннаға дейін жеткізу.

Кәсіпкерлік
Шығыс Қазақстанда шағын және орта бизнесті қолдаудың жоғары деңгейі байқалады. Өңір тұрғындары мемлекеттік бағдарламаларды барынша зерттеп, өз жұмысын бастап кетулері үшін барлық тетіктерді қарастыруда. Шағын бизнесті дамыту бойынша Ұлттық жоба аясында 24 миллиард теңгені құрайтын 1000-нан астам жоба қолдау тапты. Тағы сегіз миллиарды субсидия бөлу, кепілдік беру, гранттар ұсыну және нысандардың инфрақұрылымын дамытуға бағытталмақ. Осындай шаралар кәсіпкерлерге қолдауын барын сездіріп, жұмыстарына жан бітіру үшін, сондай-ақ бюджетке түсетін салық мөлшерін 120 пайызға арттыруға мүмкіндік берді.

Туризм
Шығыс Қазақстан облысының тұрғындары да, қонақтары да әр уақытта өңірдің тұмса табиғатын тамсана айтып жүреді. Туристер көптеп ағылатын Бұқтырма су қоймасы, Мұзтаудағы әсем жерлер, табиғи саябақтар мен айрықша бедерлермен әспеттелген түрлі қырқа, адырлар шетелді еске түсіреді. Өңірдің осы туризмнің екпін алуына ықпал етуі бір бағытқа қойылып келеді. Айталық, бізде еліміздің ең әсем 50 орнына енетін жерлер жетерлік. Соның бірі – Бұқтырма су қоймасы, Катонқарағай Ұлттық саябағы мен тау-шаңғы кластері. Дәл осы тау-шаңғы кластерін бірнеше өңірде дамытуға болады.
Облыс әкімі Даниал Ахметов Жаңа Бұқтырма кентінің жағалаудағы туристік орталыққа айналатыныны талай рет айтқан. Көшелері қалыпқа келтіріліп, абаттандыралады. Сауықтыру орталықтары көптеп ашылып, қоғамдық тамақтану орындары да бой көтермек. Кентке, жалпы сол жақтың тұрғындарына көптен бері жаңашылқтық жетпей келеді. Осы жоспар іске асырылатын болса, бұл жаққа әр жақтан ағылып келушілер қатары да күрт артады. Серпіліс байқалған соң жаңа жұмыс орындары ашылып, жүгіру жолақтары, велосипедпен жүруге арналған жерлер пайда болады. Балалар алаңқайы қолданысқа беріліп, су қоймасының жанында муниципалдық жағалау жұмысын бастайды. Қысқасы, тіршілік алауы қайта жағылмақ.

Медицина
Бес жыл ішінде аймақ әкімі Д. К. Ахметовтің бастамасымен облыс бюджетінен медицина қызметкерлерінің біліктілігін арттырып, медициналық мекемелерді заманауи жабдықтармен қамтуға біршама қаржы бөлінді. Облыста туберкулезден, қан айналымы жүйесі ауруларынан және қатерлі ісіктерден болатын сырқаттанушылық пен өлім-жітім азаюда. Медициналық көмектің жоғары технологиялық түрлері енгізілуде: солардың нәтижесінде жарақат алу азайып, пациентке тезірек оңалуына және қалпына келтіруге мүмкіндік береді.
Осы жылы облыстың медициналық мекемелеріне 9 рентген аппараты, 3 маммографиялық аппарат, аудандық босандыру қызметтері үшін 143 бірлік және емханалар үшін 146 бірлік жабдық берілді. Үш жыл ішінде аудандық ауруханаларға 6 компьютерлік томография және 602 бірлік басқа медициналық жабдықтар ие болмақ.
Облыстық онкологиялық орталықта жақын арада онкологиялық ауруларды ерте диагностикалау үшін ПЭТ-КТ пайда болады.
Тек Орталық ғана емес, сонымен қатар жергілікті медициналық мекемелерге де ерекше назар аударылады. Биыл Катонқарағай және Зайсан аудандарындағы екі аудандық аурухананың босандыру бөлімшелері жоғары деңгейге ауыстырылды. Бұл аудандық клиникалардың дәрігерлері босанған әйелдерді облыс орталығына жіберместен асқынулармен босанудың қандай да бір түрін қабылдай алатындығына ықпал етеді. Келесі жылы Тарбағатай және Күршім аудандық ауруханаларының бөлімшелері де жақсартылады.
Екі жыл ішінде облыс ауылдарында толық жабдықталған 36 медициналық және фельдшерлік-акушерлік пункт ашылады.
Онкогематология, кардиология, анестезиология-реаниматология саласындағы 36 маман Израиль, Германия, Ресей және Латвия клиникаларында оқытылды. Келесі жылы тағы 23 дәрігер шетелде оқуға жіберіледі.

Білім
Шығыс Қазақстан облысында білім беруді барлық деңгейде қолжетімді және сапалы ету үшін ауқымды жұмыстар жүргізілуде. Бүгінгі таңда өңірде балабақшалар саны жеткілікті, 3 жастан 6 жасқа дейінгі балалар 100% мектепке дейінгі біліммен қамтылған.
2025 жылға дейін облыста «Қолайлы мектеп» Ұлттық жобасы бойынша 20 жаңа мектеп салу жоспарланған.
Көптілді білім беруді дамытуға ерекше көңіл бөлінеді. Бұл – қазіргі заманның үрдісі, осының аясында балалар бәсекеге қабілетті болып, жаңа білім көздерін ашады. Осы жылы орыс тілінде оқытатын мектептерде қазақ тілін оқыту сапасын арттыру басымдыққа ие болды. 400 мұғалім курстық дайындықтан өтті. Ауызекі қазақ тілінің деңгейін арттыру үшін тілдік ортаға толық еніп, ана тілінде сөйлейтіндердің отбасыларында тұратын жазғы тақырыптық лагерьлер ұйымдастыру жоспарлануда.


Талапкерлер үшін облыстың жоғары оқу орындары мен колледждеріне түсу мүмкіндіктері кеңейтілуде. Жыл сайын гранттар саны облыстық бюджет есебінен 10% - ға артады. Қала сыртындағы студенттердің өмір сүру жағдайлары жақсарып, жатақханалар салынуда.
Қосымша білім беру-балаларды дамытудың кең құралы. Оқушылар облыстың спорттық және мәдени іс-шараларына белсенді қатысады. 4000-ға жуық бала тегін спорт секцияларына қатысады. Осы жылдың сәуір айында аймақта үстел теннисі орталығы іске қосылды.

Тұрғын үй құрылысы
Облыста тұрғын үй құрылысының көлемі ұлғайтылуда. Биыл 185 млрд теңгеге 869 мың шаршы метрді құрайтын тұрғын үй салынуда. Үш жыл ішінде шамамен 1 000 000 шаршы метр тұрғын үй қорын салу жоспарланған. Көппәтерлі үйлер негізінен Өскеменде – 22-ші және 24-ші шағын аудандарда салынуда. Ірі ауылдарда және облыс орталығында «Бір қабатты Шығыс» бағдарламасы бойынша жеке үйлердің құрылысы жалғасуда.
Облыстың басым бағыты аз қамтылған көпбалалы отбасылар үшін тұрғын үй салу болып саналады. Биыл осы мақсатқа 236 пәтер бөлінеді. Келесі жылы тағы 93 отбасы қымбат пәтерлердің кілттерін ала алады.

Көлік инфрқұрылымы

Аймақтық жолдардың 91%-ы жақсы және қанағаттанарлық жағдайда. Жыл сайын жол жағдайын жақсартуға мол қаражат бөлінеді. Биыл бұл мақсаттарға 23 млрд теңге бағытталып, түрлі көлемдегі жөндеу жұмыстарымен 245 шақырым жол қамтылды.

Жетекші инфрақұрылымдық жобалардың ішінде Бұқтырма су қоймасы арқылы өтетін көпір құрылысын атап өтуге болады. Бұл елдегі ең ұзын су өткелі болмақ. Үш ауданның тұрғындары бұл жобаның аяқталуын көптен күтіп жүр. Себебі, олардың қозғалысы қазір паром өткелінің жұмысына байланысты. Жұмыс кестеге сай жүріп жатыр, пайдалануға беру 2024 жылға жоспарланған.

Бірнеше жыл тоқтап қалған соң «Өскемен – Алтай – Рахман қайнарлары» тас жолының учаскесінде жұмыстар қайта басталады. Осинов асуын айналып өту үшін мұның маңызы зор, жұмыстың аяқталуын аймақ тұрғындары да асыға күтеді. Бұл жол жүру уақытын едәуір қысқартуға және қауіпті учаскелерді айналып өтуге мүмкіндік береді. Жобаны түзету аяқталып, келесі жылы жұмыстар қайта басталады.