Биылғы қазан айының қорытындысы бойынша Қазақстанда тауарлар мен қызметтердің бағасы 12,6 пайызға өсті. 2025 жылы инфляциялық үдерістердің үдеуі тек Қазақстанда ғана емес, әлемдік экономикада да байқалып отыр, деп хабарлайды Buqara.kz сайтының тілшісі KAZINFORM сайтына сілтеме жасап. 

Еnergyprom.kz мәліметіне қарағанда, экономикадағы жалпы баға өсімі тұрғын үй нарығына да әсер етіп, оның қымбаттауына себеп болды.
Бұл сегментке толығырақ тоқталайық. 2025 жылдың қазан айында жаңа пәтерлердің (жаңадан салынған тұрғын үйлердегі) бағасы 13,1%-ға өссе, қайталама нарықтағы баға 11,6%-ға көтерілген. Алайда бұл көрсеткіштер орташа мәндер ғана, олар өңірлердегі нақты ахуалды толық ашып көрсетпейді, өйткені әр қаладағы жағдай әртүрлі.
Мәселен, жаңа тұрғын үй бағасы бәрінен де Павлодарда (24,2%-ға), Қонаевта (17,8%-ға), Алматыда (16,2%-ға), Шымкентте (15,5%-ға), Қызылордада (15,3%-ға) және Астанада (13,7%-ға) қымбаттады. Осы алты қалада баға өсімі республика бойынша орташа деңгейден асып түсті. Ал қалған он төрт қалада динамика біршама баяу жүрді, олардың алтауында өсім 5%-дан аспады.
Ұқсас жағдай қайталама нарықта да байқалады. Алты қалада баға өсімі орташа деңгейден жоғары болса, қалған он төртінде — төмен. Қайталама нарықта баға бәрінен де Алматы, Павлодар, Талдықорған, Ақтөбе, Түркістан және Шымкент қалаларында қымбат. Бағаның ең баяу өсімі Қызылорда, Қарағанды, Атырау, Ақтау және Өскемен қалаларында байқалды.
- Биыл тұрғын үй бағасының қымбаттауының бірқатар себебі бар және олар негізінен заңнамадағы өзгерістермен байланысты. Бұл өзгерістер тұтынушылардың, құрылысты салушылардың және қайталама нарықтағы сатушылардың әрекетіне әсер етті, - делінген Еnergyprom.kz ақпаратында.
Бірінші себеп - 2026 жылы ҚҚС мөлшерінің 12%-дан 16%-ға өсуі.
Біріншіден, құрылысты салушылар болашақ жобалардан түсетін пайданы сақтап қалу және тәуекелдерді азайту мақсатында шаршы метр бағасына ҚҚС өсімін алдын ала енгізе бастады. Салдарынан жаңа тұрғын үйлердің бағасы мөлшерлеме ресми күшіне енгенге дейін біртіндеп өсе бастады.
Екіншіден, халық бағаның міндетті түрде өсетінін түсініп, сұранысты күшейтті. Көптеген сатып алушылар «баға өспей тұрып сатып алуға» тырысқандықтан, қосымша дүрбелең туындады, бұл тіпті ҚҚС-ға тікелей қатысы жоқ нысандардың бағасының жедел өсуіне түрткі болды.
Үшіншіден, қайталама нарықта да баға өсімі байқалды, сатушылар жаңа үйлердің қымбаттауына қарап, бағалардың әрі қарай да өсетінін есепке алды. Сонымен қатар ҚҚС мөлшерінің өсуі құрылыс материалдары мен мердігерлік қызметтердің өзіндік құнын арттырды, салдарынан құрылыс салушылар бағаны қымбаттатты.
Айта кетейік, 2026 жылдың 1 қаңтарынан бастап құрылыс салушыларға тұрғын үйді сатқан кезде берілетін ҚҚС жеңілдіктері алынып тасталады, бұл да жылжымайтын мүлік бағасына қосымша әсер етеді.
Екінші себеп - үлестік құрылыс ережелері қатаңдатылды.
Естеріңізге салсақ, Қазақстанда құрылысқа үлестік қатысу туралы заңға үш түзету пакеті әзірленіп, іске қосылды. Бірінші түзету пакеті биыл 12 шілдеде, екінші пакет 30 тамызда күшіне енді, ал үшінші пакет 2026 жылы енгізіледі деп жоспарланған. Екінші түзету пакеті ерекше мәнге ие: енді барлық мәмілелер тек үлестік қатысу шарты (ҮҚШ) бойынша жасалады, тұрғын үй кешенін тек кепілдік немесе рұқсат болған жағдайда ғана жарнамалауға болады, ал құрылыс салушылардың қызметін әкімдіктер мен инжинирингтік бақылайды.
Бұл шаралар, бір жағынан, қажетті және оң нәтиже береді — нарықтың ашықтығы мен қауіпсіздігін арттырады, ал екінші жағынан, бағаға қосымша қысым жасап, жаңа тұрғын үйдің қымбаттауына әсер етеді. Мәмілелерге қойылған шектеулер және жарнама мен кепілдікке қойылған қатаң талаптар нарықтағы ұсынысты азайтып, тұрғын үй құнын қосымша көтереді.
Үшінші себеп - маусымдық факторлар
Қазақстандағы тұрғын үй нарығында маусымдық өзгерістер де болады. Жазда және күз мезгілінің басында сатып алушылардың белсенділігі артады: адамдар мәмілелерді жылдың соңына дейін аяқтауға ұмтылады, ал құрылысты салушылар жаңа жобаларды іске қосады.
Төртінші себеп - доллардың теңгеге шаққандағы бағамының өсуі
Доллардың теңгеге шаққандағы бағамының нығаюы импорттық құрылыс материалдары мен жабдықтардың құнын арттырып, құрылыстың өзіндік құнына әсер етеді. Құрылысты салушылар бұл шығындарды шаршы метр бағасына қосып, жаңа тұрғын үйдің құнын көтереді.
Қайталама нарықта сатушылар да доллар бағамының өсуіне байланысты бағаларды көтеруге тырысады, пәтер құнын ағымдағы бағамға сай есептейді. Ал бағаны төмендету сирек кездеседі — тек сұраныс азайған жағдайда немесе пәтер ұзақ уақыт бойы сатылмаған кезде орын алады.